Thước đo nhân cách

Một người hành khất đã tâm sự như sau:

Tôi là một kẻ ăn xin, và bạn biết không, tôi thích làm một người ăn xin. Trong bao nhiêu năm qua, tôi đã quan sát và biết được cách bạn cư xử và sử dụng tiền bạc như thế nào. Lúc đầu khi tôi biết Chúa đã chọn cho tôi con đường ăn xin này tôi không thể vui được, nhưng Thiên Chúa giàu lòng thương xót đã cho tôi nhìn vào thế giới bằng chính cái nhìn của Ngài khi tôi trung thành với con đường ăn xin của tôi. Con đường của tôi là để làm cho con đường của bạn được sáng hơn dù bạn có muốn hay không.

Mỗi khi bạn đi qua lại trên đường, Chúa cho tôi được nhìn thấy bạn trong chính con người thật của bạn.

Bạn là một trong vô số người đi qua lại trên con đường trước mặt tôi. Tôi đang đứng tựa vào tường, tôi vẫn đứng một chỗ mỗi ngày. Từ bao nhiêu tuần lễ qua tôi chưa hề tắm gội, từ xa bạn đã có thể ngửi được mùi hôi thối toát ra từ người tôi. Bạn đang đi về hướng tôi, tay bạn cầm cặp giấy sang trọng, bạn thấy tôi đứng đó cho nên một cách kín đáo bạn tìm cách rẽ đi lối khác, nhưng rồi khi tới ngã tư bỗng nhiên bạn lại hối hận và quay trở lại về hướng tôi và kín đáo trao vào tay tôi vài đồng xu nhỏ. Tôi đã cầu xin Chúa soi sáng cho bạn để bạn nghe được tiếng nói lương tâm của bạn, và quả thật Ngài đã nhận lời tôi.

Bạn là một người phụ nữ, bạn đã không có được một buổi sáng bình an lắm, bạn đã la hét chồng con, bạn đã không tìm ra được xâu chìa khoá trong cái xách tay của bạn, bạn đã trễ giờ, thế là bạn chạy tất tả xuống phố. Hôm đó, bạn quên hẳn sự có mặt của tôi, mặc dù từ đàng xa bạn đã ngửi thấy mùi hôi thối nơi con người tôi. Mũi bạn khó chịu, bạn đưa mắt nhìn sang chỗ khác và cằn nhằn trong miệng. Khi tôi chìa tay ra, bạn thò tay vào ví rồi nói: " Tôi trễ mất rồi, chốc nữa tôi sẽ quay lại". Thế là bạn đi. Phần tôi, tôi cầu xin Chúa soi sáng bạn để bạn biết lấy tình người mà cư xử với tôi và tôi tin chắc là bạn sẽ trở lại tìm tôi.

Bạn cũng có thể là một trong vô số những người qua lại trước mặt tôi. Bạn có nhiều đồng xu nhỏ trong túi, bạn trông thấy tôi mỗi ngày. Lẽ ra thì bạn không nên bố thí cho tôi vì bạn biết là tôi sẽ dùng tiền đó để mua rượu nhưng bạn vẫn dừng lại bố thí cho tôi và nói: "Bác đi mua cà phê hay bánh trái mà ăn nghe, đừng uống rượu nữa". Bạn lại đi và tôi thầm cám ơn vì bạn đã đối xử tử tế với tôi.

Tất cả các bạn, các bạn đều có mọi sự các bạn muốn, nhưng các bạn vẫn còn nhận thấy một điều các bạn luôn cần đó là trao bạn cho người khác trước khi họ ngửa tay xin. Như vậy, dù bạn làm nghề gì, mỗi khi bạn xuống đường tôi vẫn biết bạn là ai, trong giây phút ấy tôi nhìn thấy bạn như chính Thượng Đế trông thấy bạn trong mỗi giây phút của cuộc sống bạn. Bạn hãy giữ ý tứ. Tôi có mặt ở đây là để làm cho con đường của bạn được sáng thêm. Bạn có biết bạn đang đi về đâu không?

Mỗi một tha nhân là tấm gương phản chiếu con người của chúng ta. Chúng ta vui hay buồn, quảng đại hay ích kỷ, cảm thông hay điêu ngoa, chân thành hay dối trá, điều đó điều được biểu lộ trên gương mặt của chúng ta mỗi khi chúng ta gặp người khác. Mỗi một người khác đều bắt buộc chúng ta thể hiện con người thật của chúng ta. Tha nhân quả thật là trường dạy cho chúng ta sống cho ra người. Tha nhân mời gọi chúng ta sống quảng đại, bác ái, yêu thương. Tha nhân là thước đo nhân cách của chúng ta.

Đẳng cấp về nhân cách

Khi nói đến ước mơ của mỗi người thì điều đầu tiên cần phải xác định đó không phải là những mong ước viển vông mà chính là mục đích con người đặt ra và cố gắng phấn đấu để đạt đến trong cuộc đời mình.

Sống không chỉ cho mình mà còn là cống hiến

Trong ảnh: năm nào chiến sĩ tình nguyện Mùa hè xanh TP.HCM cũng lên đường vì cuộc sống cộng động - Ảnh: M.Đức

Đồng thời một yếu tố cũng hết sức quan trọng là cần phải xác định cách thức để đạt được mục đích đó, bởi không ai trong cuộc đời này lại không muốn đạt đến một điều gì đó. Sự khác biệt chính là ở phương thức thực hiện, cách thức đạt đến ước mơ của mỗi người và điều này sẽ quyết định “đẳng cấp” về nhân cách của mỗi người.

Có người đi đến ước mơ của mình bằng cách trung thực và trong sáng thông qua những nỗ lực tự thân tột cùng. Đây là những người có lòng tự trọng cao và biết dựa vào sức của chính mình, tin vào khả năng của chính mình và sự công bằng của xã hội. Đối với họ, mục tiêu chưa chắc là điều họ quan tâm, cái họ quan tâm hơn chính là phương thế để đạt đến mục tiêu trong cuộc sống.

Chính vì vậy họ là những người không bao giờ chấp nhận sống trong thân phận “tầm gửi”, trở thành công cụ trong tay người khác hay giao phó tương lai của mình cho người khác. Sở dĩ như thế là bởi họ chỉ tự hào với những gì do chính bản thân họ làm ra và đạt đến, đồng thời cũng là những người xem phương tiện quan trọng như mục tiêu của cuộc đời mình.

Ngược lại, trong xã hội cũng có không ít người do hoàn cảnh xuất thân, nền giáo dục gia đình và nhận thức cá nhân lại chỉ muốn tìm đến những con đường, những cách thức không minh bạch để đạt được mục tiêu của mình. Với những người này, mục tiêu là quan trọng, còn phương tiện chỉ là thứ yếu, chính vì vậy họ sẵn sàng chấp nhận mọi phương tiện dù là thấp hèn nhất miễn sao đạt được mục tiêu của chính mình mà thôi. Hiện tượng chạy điểm, chạy chức, chạy việc làm và những tiêu cực khác trong xã hội chính là sản phẩm của quan niệm này.

Điều cần phải nhắc nhở ở đây là xã hội không bao giờ đứng yên mà luôn luôn vận động và phát triển theo hướng ngày càng tiến bộ hơn và văn minh hơn. Và khi xã hội càng văn minh, càng tiến bộ hơn thì sự dân chủ và minh bạch trong xã hội ngày càng tăng, do đó những “chiêu thức” tiến thân hay những phương thức đi đến mục tiêu không trung thực, không trong sáng sẽ không còn đất sống.

Vì thế những quan niệm “nhất thân nhì thế” chắc chắn sẽ không thể tồn tại mãi được mà sẽ chỉ những ai có thực lực, có nỗ lực tự thân mạnh mẽ mới có thể đạt được những ước mơ trong cuộc đời của mình.

Ước mơ là điều cực kỳ quan trọng đối với cuộc sống của mỗi cá nhân, bởi những nghiên cứu trong xã hội học tội phạm đã chứng minh được rằng những cá nhân thường xuyên có những hành vi lệch chuẩn và tội phạm thường là những cá nhân không có khát vọng, không có mục tiêu để hướng đến trong cuộc đời. Sở dĩ như thế là vì khi có khát vọng và mục tiêu sống, người ta sẽ nỗ lực đầu tư để đạt được chúng và do đó họ sẽ không dám thực hiện những hành vi lệch lạc hay trái luật, vì như thế sẽ phá hủy tất cả những gì họ đã đầu tư và dày công vun đắp.


LÊ MINH TIẾN (Giảng viên xã hội học) - Tuổi Trẻ Online